Təhsillə bağlı ilkin anlayışlar

Təhsil uğura aparan yolların ən birincilərindən sayıldığından sizi bizimlə qalmağa və bu həftə ərzində paylaşılacaq təhsil və inkişafla bağlı məlumat xarakterli postlarımızı izləməyə dəvət edirik.

Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları olaraq mövzunu “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunundan topladığımız, təhsilə aid bilməli olduğumuz ilkin anlayışlarla başlamaq istərdik.

Təhsil – sistemləşdirilmiş bilik, bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsi prosesi və onun nəticəsidir.

Təhsil səviyyələri və dərəcələri:

• Subbakalavr – yüksək texniki peşə təhsili səviyyəsində və orta ixtisas təhsili pilləsində məzunlara verilən peşə-ixtisas dərəcəsidir;
• Bakalavriat – müvafiq ixtisaslar üzrə geniş profilli mütəxəssis hazırlığını həyata keçirən ali təhsilin birinci səviyyəsi olub, bu səviyyəni bitirmiş şəxslərə bakalavr ali peşə-ixtisas dərəcəsi verilir;
• Magistratura – ali təhsilin ikinci səviyyəsi olub, magistraturanı bitirmiş şəxslərə isə magistr ali elmi-ixtisas dərəcəsi verilir;
• Rezidentura – tibb ixtisasları üzrə əsas (baza ali) təhsili əsasında həkim-mütəxəssis hazırlığı formasıdır;
• Dissertasiya – müvafiq elmi dərəcə almaq üçün təqdim edilən elmi tədqiqat işi olub, dissertasiya işini yerinə yetirən şəxs isə dissertant adlanır;
• Doktorantura – ali təhsilin ən yüksək səviyyəsi, doktorluq elmi dərəcəsinin alınmasını həyata keçirən yüksək səviyyəli elmi kadr hazırlığı forması olub, doktoranturada təhsil alan şəxs doktorant adlanır. Fəlsəfə doktoru – elm sahələri üzrə doktoranturada verilən yüksək elmi dərəcə; elmlər doktoru isə elm sahələri üzrə doktoranturada verilən ən yüksək elmi dərəcədir.

Azərbaycan Respublikasında tətbiq olunan təhsil formaları:

• Formal təhsil – dövlət təhsil sənədinin verilməsi ilə başa çatan təhsil forması;
• İnformal təhsil – özünütəhsil yolu ilə biliklərə yiyələnmənin forması;
• Qeyri-formal təhsil – müxtəlif kurslarda, dərnəklərdə və fərdi məşğələlərdə əldə edilən və dövlət təhsil sənədinin verilməsi ilə müşayiət olunmayan təhsil forması.

Təhsil müəssisələri:

Təhsil müəssisələri tipləri və növlərinə görə fərqlənirlər:

• Məktəbəqədər təhsil müəssisələri (körpələr evi, körpələr evi-uşaq bağçası, uşaq bağçası, sanator tipli məktəbəqədər təhsil müəssisəsi, sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar üçün xüsusi məktəbəqədər təhsil müəssisələri);
• Ümumi təhsil müəssisələri (ibtidai, ümumi orta və tam orta ümumtəhsil məktəbləri, ümumtəhsil internat məktəbləri inteqrasiya təlimli internat tipli təhsil müəssisələri, xüsusi məktəblər və xüsusi internat məktəbləri, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün xüsusi məktəblər və internat məktəbləri, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar üçün müəssisələr, istedadlı şagirdlər üçün məktəblər, gimnaziyalar, liseylər və digər müəssisələr);
• Məktəbdənkənar təhsil müəssisələri (yaradıcılıq və inkişaf mərkəzləri, ekologiya və turizm mərkəzləri, uşaq-gənclər idman-şahmat məktəbləri, uşaq-gənclər idman məktəbləri, uşaq-gənclər şahmat məktəbləri və s.);
• Peşə təhsili müəssisələri (peşə məktəbləri, peşə liseyləri, peşə təhsil mərkəzləri);
• Orta ixtisas təhsili müəssisələri (kolleclər);
• Ali təhsil müəssisələri (universitetlər, akademiyalar, institutlar və s.);
• Əlavə təhsil müəssisələri (universitetlər, institutlar, mərkəzlər və s.);
• Təhsil fəaliyyətini həyata keçirən digər müəssisələr (uşaq musiqi, incəsənət və rəssamlıq məktəbləri və s.).

Azərbaycan Respublikasındakı təhsil pillələri və səviyyələri:

• Məktəbəqədər təhsil.
• Ümumi təhsil: ibtidai təhsil; ümumi orta təhsil; tam orta təhsil.
• Peşə təhsili: ilk peşə təhsili; texniki peşə təhsili; yüksək texniki peşə təhsili.
• Orta ixtisas təhsili.
• Ali təhsil: bakalavriat (əsas (baza ali) tibb təhsili); magistratura (rezidentura); doktorantura (adyunktura).

Mənbə: “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu.

Növbəti məqaləmizdə təhsil pillələri və səviyyələri barədə məlumatları sizinlə bölüşəcəyik. Bizi izləməyi unutmayın! 🙂